Cukrzyca - powikłania oczne

Cukrzyca - powikłania oczne

Cukrzyca, jedna z najczęstszych chorób cywilizacyjnych, wpływa praktycznie na wszystkie narządy w organizmie, w tym na narząd wzroku.

Osoby, które chorują na cukrzycę, są dużo bardziej narażone na choroby narządu wzroku. Do najczęstszych patologii wzroku w przebiegu cukrzycy należą retinopatia cukrzycowa (ang. diabetic retinopathy, DR) i związany z nią cukrzycowy obrzęk plamki (ang. diabetic macular edema, DME). Obrzęk plamki traktowany jest jako powikłanie retinopatii. Zmiany te rozwijają się wprost proporcjonalnie do długości cukrzycy oraz jej typu. Po 20 latach trwania cukrzycy stwierdza się je u prawie wszystkich chorych na cukrzycę typu 1 oraz u 60% osób chorych na cukrzycę typu 2.

Podstawowe znaczenie w patogenezie mają hiperglikemia i nadciśnienie tętnicze. Nieleczone schorzenia mogą prowadzić nawet do nieodwracalnej utraty wzroku.

Oprócz tego, diabetycy częściej chorują na zaćmę i jaskrę wtórną. Retinopatia cukrzycowa to choroba występująca w przebiegu cukrzycy i związana z uszkodzeniem naczyń krwionośnych siatkówki oka. Występuje częściej w cukrzycy typu 1 niż typu 2 i jest najczęstszą przyczyną ślepoty u osób między 20. a 65. rokiem życia.

Postępowaniu retinopatii cukrzycowej sprzyjają:

• czas trwania cukrzycy - im dłuższy tym większe ryzyko retinopatii cukrzycowej

• ciąża

• nadciśnienie tętnicze

• otyłość, hiperlipidemia i niedokrwistość

Leczenie

Średnio zaawansowana retinopatia nie wymaga leczenia. Zaleca się jednak, aby pacjent umawiał się na wizyty kontrolne przynajmniej raz w roku. Oprócz kontroli cukrzycy, powinno się uregulować czynniki współistniejące takie, jak: nadciśnienie tętnicze, niedokrwistość czy niewydolność nerek. Pacjenci z bardziej zaawansowaną chorobą muszę być starannie oceniani pod względem rozwoju obrzęku plamki.

Zajęcie plamki przez obrzęk, złogi lipidowe lub niedokrwienie jest najczęstszą przyczyną pogorszenia się widzenia u pacjentów z cukrzycą, zwłaszcza typu 2. Cukrzycowy obrzęk plamki spowodowany jest płynem, który gromadzi się w plamce (centralnej części siatkówki). Płyn przenika do plamki z uszkodzonych przez cukrzycę naczyń siatkówki i naczyniówki.

Podstawowym celem leczenia jest zahamowanie zmian chorobowych występujących w plamce, przy zachowaniu jak najlepszej ostrości widzenia. Wybór metody zależy od stopnia zaawansowania.

Do metod leczenia należą:

• fotokoagulacja laserowa siatkówki

• witrektomia (polega na usunięciu ciała szklistego i ewentualnych błon nasiatkówkowych)

• iniekcja preparatów anty-VEGF

• leczenie farmakologiczne

Objawy

• obniżenie ostrości wzroku

• zniekształcone zarysy przedmiotów

• falowanie linii prostych (tak jak w przypadku zwyrodnienia plamki)

• w późniejszej fazie może dojść do powstania czarnej plamy przed okiem

Badania przesiewowe retinopatii cukrzycowej

Według zaleceń Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego (Diabetes Care 2020), badanie okulistyczne, w kierunku rozwoju retinopatii u osób chorych na cukrzycę, powinno być przeprowadzane:

• u osób chorych na cukrzycę typu 1 w ciągu 5 lat od rozpoznania

• u osób chorych na cukrzycę typu 2 w momencie rozpoznania; należy powtarzać badanie co 1-2 lata

• u kobiety chorej na cukrzycę typu 1 lub 2 i planującej ciążę – badanie należy wykonać przed zajściem w ciążę lub w trakcie I trymestru ciąży, a później powtarzać w każdym kolejnym trymestrze