Zapalenie spojówek to stan zapalny obejmujący błonę śluzową, która wyściela tylną powierzchnię powiek oraz część gałki ocznej. Jest to jedna z najczęściej występujących chorób oczu, dotykająca zarówno dorosłych, jak i dzieci. W przebiegu schorzenia dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych spojówki i ich wypełnienia krwią. Jednym z rodzajów tej dolegliwości jest bakteryjne zapalenie spojówek, które może znacząco wpłynąć na codzienne funkcjonowanie chorego. Choć zazwyczaj nie stanowi poważnego zagrożenia dla zdrowia, w niektórych przypadkach może prowadzić do komplikacji skutkujących pogorszeniem jakości widzenia.

Bakteryjne zapalenie spojówek – na czym polega?

Bakteryjne zapalenie spojówek to infekcja bakteryjna atakująca spojówkę, czyli cienką błonę pokrywającą część gałki ocznej i pełniącą funkcję ochronną dla narządu wzroku. Choroba ta może mieć postać ostrą lub przewlekłą. W postaci ostrej objawy pojawiają się nagle i zazwyczaj utrzymują się przez tydzień lub dwa. W przypadku przewlekłego przebiegu infekcja może trwać ponad cztery tygodnie, a ilość wydzieliny ropnej jest zazwyczaj mniejsza. Infekcja bakteryjna rozwija się najczęściej w obu oczach, choć zdarzają się sytuacje, gdy obejmuje tylko jedno z nich. Jest to, obok zapalenia alergicznego, jedna z najczęściej diagnozowanych postaci zapalenia spojówek u dorosłych.

Przyczyny bakteryjnego zapalenia spojówek

Za rozwój bakteryjnego zapalenia spojówek najczęściej odpowiadają bakterie z grupy gronkowców i paciorkowców.

Do głównych czynników chorobotwórczych należą:

• Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty),

• Streptococcus pneumoniae (dwoinka zapalenia płuc),

• Haemophilus influenzae,

• Streptococcus pyogenes (paciorkowiec beta-hemolizujący),

• Staphylococcus epidermidis (gronkowiec koagulazo-ujemny).

  
  

Ponadto, infekcja może być spowodowana przez Escherichia coli, Serratia Proteus, a także bakterie z rodzaju Chlamydia, w tym Chlamydia trachomatis (wywołująca jaglicę) oraz Chlamydia oculogenitatis (powodująca zapalenie wtrętowe spojówek). Rodzaj drobnoustroju wpływa na przebieg choroby oraz intensywność objawów. W leczeniu bakteryjnego zapalenia spojówek najczęściej stosuje się antybiotyki z grupy fluorochinolonów, aminoglikozydów oraz sulfonamidów. W terapii wykorzystuje się również chemioterapeutyki, takie jak neomycyna, ciprofloksacyna, gentamycyna czy chloramfenikol. W przypadku zakażenia wywołanego przez bakterię Haemophilus influenzae często zachodzi konieczność wdrożenia doustnej antybiotykoterapii. Wynika to z faktu, że infekcja oka bywa powiązana z zapaleniem ucha środkowego, płuc lub opon mózgowo-rdzeniowych. W takiej sytuacji najczęściej stosowanym lekiem jest amoksycylina w połączeniu z kwasem klawulanowym.

Jakie są objawy bakteryjnego zapalenia spojówek?

Głównym objawem bakteryjnego zapalenia spojówek jest przekrwienie oka, które występuje głównie na obwodzie i stopniowo zanika w kierunku rogówki. Naczynia krwionośne, które ulegają rozszerzeniu w wyniku infekcji, przesuwają się wraz ze spojówką i bledną pod wpływem ucisku.

Do charakterystycznych symptomów tej choroby zaliczają się również:

• zaczerwienienie spojówki,

• świąd powiek,

• obecność ropnej lub surowiczo-ropnej wydzieliny w worku spojówkowym i worku łzowym,

• obrzęk spojówek,

• opuchlizna powiek.

  
  

W bardziej zaawansowanych przypadkach mogą pojawić się również drobne krwotoczne wybroczyny oraz szaro-żółte plamy na spojówkach. Charakter i nasilenie objawów mogą się różnić w zależności od tego, czy infekcja przebiega w formie ostrej, czy przewlekłej.

Objawy ostrego bakteryjnego zapalenia spojówek

Ostre bakteryjne zapalenie spojówek pojawia się nagle, początkowo obejmując jedno oko. Po kilku dniach infekcja zwykle rozprzestrzenia się na drugie. Charakterystycznym symptomem tego schorzenia jest ropna wydzielina powodująca sklejanie powiek, co jest szczególnie dokuczliwe o poranku, tuż po przebudzeniu. Dodatkowo, stan zapalny prowadzi do znacznego przekrwienia spojówek oraz ich obrzęku, który sprawia wrażenie opadających powiek. W niektórych przypadkach na spojówkach mogą tworzyć się specyficzne błony.

Objawy przewlekłego bakteryjnego zapalenia spojówek

Przewlekła forma bakteryjnego zapalenia spojówek charakteryzuje się objawami podobnymi do ostrej postaci, jednak o mniejszym nasileniu. Zaczerwienienie spojówek jest mniej intensywne, a ilość ropnej wydzieliny ograniczona. Na skutek jej zasychania na rzęsach i brzegach powiek mogą pojawiać się drobne łuski. W dłuższym przebiegu choroby istnieje ryzyko powstania tzw. brodawek spojówkowych – struktur utworzonych z przerośniętego nabłonka spojówki, które najczęściej występują w obrębie powiek górnych i okolic okołorąbkowych.

W niektórych przypadkach infekcja może także objąć rogówkę lub prowadzić do powiększenia węzłów chłonnych, choć są to rzadkie powikłania.

Diagnostyka bakteryjnego zapalenia spojówek

Diagnostyka bakteryjnego zapalenia spojówek opiera się na dokładnym wywiadzie klinicznym oraz badaniu okulistycznym. Lekarz zbiera informacje dotyczące objawów, takich jak zaczerwienienie, wydzielina ropna, świąd i obrzęk powiek. Następnie przeprowadza badanie oczu, aby ocenić stan spojówek i rogówki.

W przypadku wątpliwości co do przyczyny zakażenia lekarz może zlecić dodatkowe badania. Często wykonuje się posiew z wydzieliny spojówkowej, aby zidentyfikować konkretny patogen i określić jego wrażliwość na antybiotyki. Dzięki temu można wdrożyć skuteczne leczenie dostosowane do rodzaju bakterii wywołujących zapalenie.

Leczenie bakteryjnego zapalenia spojówek

Leczenie bakteryjnego zapalenia spojówek polega głównie na stosowaniu antybiotykowych kropli do oczu. Najczęściej używane są leki z grupy fluorochinolonów, aminoglikozydów lub sulfonamidów. W niektórych przypadkach, gdy zakażenie jest szczególnie poważne lub długotrwałe, lekarz może zalecić doustne leczenie antybiotykami.

Oprócz stosowania leków przeciwbakteryjnych, ważne jest przestrzeganie zasad higieny, takich jak unikanie dotykania oczu, częste mycie rąk oraz nieużywanie tych samych ręczników czy kosmetyków co inne osoby. Osoby noszące soczewki kontaktowe powinny zrezygnować z ich używania do czasu całkowitego wyleczenia. W ciągu kilku dni od rozpoczęcia leczenia objawy powinny się poprawić, a całkowite wyleczenie następuje zazwyczaj w ciągu 5–7 dni. W przypadku braku poprawy lekarz może zalecić dalsze badania lub zmianę leczenia.

Czy bakteryjne zapalenie spojówek jest zaraźliwe?

Infekcja bakteryjna spojówek jest wysoce zaraźliwa, dlatego kontakt z osobami dotkniętymi tą dolegliwością powinien być ograniczony. Aby zmniejszyć ryzyko przenoszenia bakterii, konieczne jest przestrzeganie zasad higieny, takich jak:

• dokładne i częste mycie rąk,

• unikanie dotykania oczu,

• korzystanie z osobnych ręczników i pościeli,

• nieużywanie wspólnych kosmetyków i akcesoriów do makijażu,

• niewspółdzielenie kropli do oczu ani maści z innymi osobami.

Jak długo trwa leczenie bakteryjnego zapalenia spojówek?

Standardowy czas terapii wynosi od 5 do 7 dni od momentu jej rozpoczęcia. Jeśli w tym okresie nie nastąpi poprawa, okulista może zalecić przerwanie leczenia na 3–4 dni i wykonanie posiewu z worka spojówkowego wraz z antybiogramem. Pozwala to precyzyjnie określić rodzaj bakterii odpowiedzialnych za infekcję i dostosować odpowiednie leczenie.

Osoby noszące soczewki kontaktowe powinny zrezygnować z ich używania na czas trwania choroby. Dodatkowo, dla bezpieczeństwa zaleca się wyrzucenie zakażonych soczewek oraz płynu, w którym były przechowywane.