Badanie widzenia obuocznego – jak przebiega i co można dzięki niemu wykryć?

Widzenie obuoczne to umiejętność integrowania informacji z obojga oczu w spójny, trójwymiarowy obraz. Jest kluczowe dla oceny głębi, orientacji w przestrzeni oraz prawidłowej koordynacji wzrokowo-ruchowej. Aby ocenić jego jakość, wykonuje się szereg testów okulistycznych i optometrycznych. Poniżej omawiamy najważniejsze z nich.

Istnieje wiele sposobów oceny widzenia obuocznego, z których każda ma swoje mocne i słabe strony. Należy pamiętać, że każda metoda w pewnym stopniu zmienia naturalne warunki widzenia, co może wpływać na wyniki badania i powodować rozbieżności pomiędzy wynikami uzyskanymi różnymi technikami. Ponadto pewne aspekty fizjologii i patofizjologii widzenia wciąż nie są do końca zrozumiane, co wymaga dalszych badań.

Synoptofor – kompleksowa ocena funkcji obuocznych

Synoptofor to jedno z głównych narzędzi służących do oceny widzenia obuocznego. Umożliwia precyzyjny pomiar kąta zeza, a także ocenę:

• jednoczesnego postrzegania,

• fuzji (łączenia dwóch obrazów w jeden),

• widzenia przestrzennego (stereopsji).

Urządzenie składa się z dwóch ruchomych tub, do których wkłada się różne obrazki — każda tuba prezentuje inny obraz dla odpowiedniego oka. Odpowiednie oświetlenie i soczewki zapewniają wrażenie patrzenia w dal.

Pacjent patrzy na różne obrazki włożone do dwóch tub, z których każda dostarcza obraz jednemu oku. Dzięki temu można sprawdzić, czy oczy prawidłowo współpracują.

Badanie kąta zeza

W trakcie badania mierzy się m.in. kąt obiektywny zeza, który odzwierciedla rzeczywiste ustawienie osi oczu, oraz kąt subiektywny, określany na podstawie subiektywnego połączenia dwóch obrazów przez pacjenta. Równoważność tych kątów świadczy o prawidłowej korespondencji siatkówkowej. W kolejnych etapach bada się zdolność do fuzji — łączenia dwóch podobnych obrazków w jeden. Zakres fuzji, mierzony w stopniach, wskazuje zdolność oczu do wspólnego działania w warunkach dynamicznych.

Ocena stereopsji (widzenia przestrzennego)

Do badania trzeciego stopnia widzenia obuocznego, czyli stereopsji, wykorzystuje się obrazki lekko przesunięte względem siebie, które po złączeniu dają wrażenie głębi. Przykładowo, pacjent może oglądać akwarium z rybami i określić, które z nich znajdują się najbliżej. Dokładność widzenia przestrzennego określa się w sekundach kątowych — im mniejsza wartość, tym lepsza stereopsja.

Test czterech świateł Wortha

To badanie polega na ocenie zdolności do jednoczesnego postrzegania bodźców wzrokowych przez oba oczy. Przeprowadza się je z użyciem czerwono-zielonych okularów i tablicy z czterema świecącymi punktami. W prawidłowych warunkach pacjent widzi cztery światła: dwa zielone, jedno czerwone i jedno mieszane. Obserwacje liczby i koloru widzianych punktów pozwalają określić obecność tłumienia bodźców z jednego oka lub zaburzeń percepcji obuocznej.

Test Bagoliniego

Ten test jest dokładną metodą wykrywania zaburzeń widzenia obuocznego. Umożliwia wykrycie bardzo subtelnych zaburzeń widzenia obuocznego. Specjalne okulary z cienkimi prążkami pozwalają każdemu oku widzieć inną smugę świetlną. W sytuacji prawidłowej widoczne są dwie przecinające się linie w kształcie litery "X". Jeśli jedna z linii jest nieobecna lub przerwana, może to świadczyć o tłumieniu bodźców wzrokowych z jednego oka lub braku jednoczesnej percepcji.

Testy polaryzacyjne i pryzmatyczne

Inną metodą badania widzenia obuocznego są testy z wykorzystaniem polaryzacji światła. Specjalne okulary i odpowiednio oświetlony test umożliwiają selektywne widzenie każdej części obrazu przez odpowiednie oko.

Do badania fuzji stosuje się także pryzmaty – zarówno listwy pryzmatyczne, jak i pryzmaty obrotowe. Stopniowe zwiększanie mocy pryzmatu, aż do momentu pojawienia się podwójnego widzenia pozwala określić zakres fuzji. Normy wynoszą około 18–30 dioptrii pryzmatycznych dla konwergencji (zbliżania oczu) i 6–12 dioptrii dla dywergencji (rozbieżności oczu).

Stereotesty dla dzieci: Lang, mucha, TNO

To przyjazne dzieciom testy, które oceniają trzeci stopień widzenia obuocznego, czyli widzenie przestrzenne.

• Test Langa to wygodna metoda oceny stereopsji u najmłodszych dzieci. Zawiera figury ukryte w strukturze punktów, które ujawniają się tylko przy prawidłowym widzeniu przestrzennym — bez potrzeby zakładania okularów.

• W podobny sposób działa test muchy, w którym dzieci, widząc muchę trójwymiarowo, próbują „złapać ją za skrzydło”.

• Test TNO, przeznaczony głównie dla dzieci przedszkolnych, wykorzystuje czerwono-zielone okulary oraz kolorowe tablice z ukrytymi wzorami. Stopień trudności wzrasta wraz z kolejnymi planszami, co pozwala ocenić jakość i precyzję stereopsji nawet u najmłodszych pacjentów. Szczególnie przydaje się u dzieci w wieku przedszkolnym

Masz pytania o widzenie obuoczne? Możes umówić się na badanie do optometrysty w Optima Medical Kraków!

FAQ – Badanie obuocznego widzenia

Na czym polega badanie synoptoforem?

Synoptofor to aparat umożliwiający ocenę kąta zeza, jednoczesnej percepcji, fuzji oraz widzenia przestrzennego. Pacjent patrzy na różne obrazki, a lekarz ocenia reakcje oczu i współpracę obu oczu.

Czy badanie obuocznego widzenia jest bolesne?

Nie, wszystkie testy są całkowicie bezbolesne i nieinwazyjne. Badania polegają na patrzeniu na obrazki lub światła, czasem przez specjalne okulary.

W jakim wieku można przeprowadzić badanie obuocznego widzenia?

Badania można wykonywać już u dzieci w wieku około 2–3 lat, szczególnie przy użyciu testów takich jak test Langa czy test muchy, które są dostosowane do najmłodszych pacjentów.

Co oznacza brak widzenia stereoskopowego?

Brak stereopsji może świadczyć o zaburzeniach w funkcjonowaniu obuocznego widzenia, np. o zezie, niedowidzeniu lub tłumieniu jednego oka. W takim przypadku konieczna jest dalsza diagnostyka i ewentualne leczenie okulistyczne.